Sınav Kaygısı İle Mücadelenin Yolları
SINAV KAYGISI
Bilindiği üzere her yıl yaklaşık iki milyon öğrenci eğitim yılının sonunda merkezi sınav sistemine tabi tutulmaktadır. Bu şekliyle her yıl sınava hazırlanan öğrenci kitlesinde benzer duygu durumlarının yaşandığı gözlenmektedir. Bahsedilen duygu türleri görece tabir ettiğimiz olumsuz yaklaşımlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan göze çarpanları sınav sonucuyla beraber öğrencinin kendisini başarısız olarak değerlendirebileceği hali ve önemli olarak sınav kaygısıdır.
Sınav kaygısına değinmeden önce negatif bir tanım olarak algılanan kaygının tanımını ele almak, sonrasında sınav kaygısını inceleyerek aile olgusuyla beraber değerlendirmek gerekmektedir. Böylece aşağıda ortaya koyacağımız taslak başlıklar kaygının tanımı, sınav kaygısının içeriği, sınav kaygısıyla başa çıkma yolları ile sınav kaygısını azaltmada ailenin rolüdür.
KAYGI NEDİR?
Psikoloji disiplinine göre kaygı; tehlike veya tehdit olarak algılanan durumlarda ortaya çıkan; duygusal, davranışsal ve fiziksel değişiklikler ve tepkilerin yer aldığı, otomatik, sağlıklı ve doğal bir yanıt mekanizmasıdır. Bir anlamda kaygı, organizmamızın savaşma – kaçma tepkisidir. Tanım da bize yön vermektedir ki kaygı terimi olumsuz bir duygu durumu değil, yaşam formunu devam ettirecek bir yol haritasıdır.
Kaygının olumlu bir yapı olduğunu ortaya koyarken, toplumsal yaklaşımlar neden kaygıyı olumsuz olarak kodlamaktadır? Bu sorunun cevabı şüphesiz olumsuz her duygu ya da stresin kaygı olarak genellenmesinden kaynaklanmaktadır. Kaygının kişide ortalama düzeyde seyrediyor olması yaşam kalitesini artıran bir ölçüdür. Somutlaştırmak gerekirse kaygının fazla yaşandığı durumlarda kişinin ruh halinde ve fiziksel yapısında, hatta toplumsal uyum sürecinde aksamalar oluşacaktır. Psikolojik belirtileri maddeleştirmek gerekirse şöyle sıralanabilir:
- Endişe
- Dikkat ve Motivasyonda Bozulma
- Heyecan
- Huzursuzluk
- Sinirlilik
Kaygının olması gerekenin üzerinde yaşandığı durumlarda oluşan fizyolojik belirtiler de aşağıdaki gibidir:
- Çarpıntı
- Titreme
- Nefes Almada Güçlük Çekme
- Yüz kızarması vs.
Bir de madalyonun diğer tarafına bakmak gerekirse kaygının çok az düzeyde yaşanması da birtakım olumsuz edimlerin yaşanmasında etkilidir. Sözgelimi, kişide kaygının az oluşu herhangi bir işi gerçekleştirmede gereken motivasyon ve dikkatin oluşmamasına neden olacağı gibi, kişide dikkati de düşürecektir.
- SINAV KAYGISI
Sınav kaygısı başaramama endişesiyle ortaya çıkan, bu sebeple kişide anlama öğrenme güçlüğü yaratan yüksek tedirginlik halidir. Öğrencide sınav kaygısını yaratan birçok faktör vardır. Bunlardan ilki sınav sonunda başarısız olma korkusudur. Bir diğer etmen, öğrenilmiş çaresizlik dediğimiz, kişide ne yaparsa yapsın öğrenme genellemesinin oluşması ve aileye karşı duyulan sorumlulukları yerine getirememe duygusunun uyanmasıdır.
® Acaba sınavı kazanabilecek miyim?
® Arkadaşlarım kazanır ve ben kazanamaz isem
® Yüzüne nasıl bakarım (aile, eş dost akraba)
® Daha hazır değilim sınava çok az bir süre kaldı.
Gibi düşüncelere kapılan bir öğrenci olumsuz etkilenir. Çünkü beyne iletilen direk bilgiler, öğrencinin ruh halini olumsuz bir şekilde etkileyecektir. Yapılan çalışmalarda, sınav kaygısının kuruntu ve duygu olmak üzere iki farklı boyutu olduğu gözlenmiştir. Kuruntu boyutu, sınavla ilgili olarak kendi kendimize söylediğimiz şeylerdir. Duygu boyutu ise sınav baskısı altında iken ortaya çıkan duygusal tepkilerimizdir.
Sınav kaygısının kuruntu boyutunun başarıyı daha fazla etkilediği gözlenmektedir. Kuruntu arttıkça başarı düşer. Çünkü kuruntu daha çok başarısızlık beklentisiyle oluşmaktadır. Ayrıca, sınavla ilgili kuruntusu yüksek çocukların, sınavla ilgilenmek yerine kendileriyle ilgilendikleri, dikkatlerini sınava vermek yerine kendilerine döndükleri gözlenmektedir.
Sınav kaygısının beraberinde gelen bir durum da, yetersiz ders çalışma davranışıdır. Sınav kaygısı varsa yetersiz ders çalışma becerisi ortaya çıkar. Başarıyı olumsuz yönde etkileyen öğelerin başında ders çalışma becerilerinin yetersizliği gelmektedir. Sonuç olarak, sınav kaygısı ve yetersiz ders çalışma davranışı birleştiğinde başarısızlığa neden olur. Başarıyı artırmak için etkili ders çalışma yöntemlerinin öğrenilmesinin yanı sıra, sınav kaygısının da azaltılması gerekir.
- SINAV KAYGISIYLA BAŞ ETMENİN YOLLARI
Sınav kaygısını yaşayan birey için şu yönergeleri izlemek, kaygı durumunun ortalama seviyeye gelmesi için etkin olacaktır:
- Sınavlara en iyi şekilde, bir plan ve program dâhilinde hazırlanmak
- Çalışmaları ertelememek
- Beklentiyi gerçekçi tutmak
- Sınav sonunda yaşanacağı düşünülen üzüntü ve sevinçleri sınav sonrasında bırakmak
Öğrenciye tavsiyeler:
- Geçmiş ve gelecek arasında savrulmayın, "günü yakalayın". Eğer geleceği değiştirmek istiyorsanız "bugünü" değerlendirin ve değişimi hayallerinizde değil "bugünde" gerçekleştirin. Çünkü ancak "bugün" kontrolümüz altındadır ve bizler sadece kontrolümüzde olan şeyleri değiştirebiliriz.
- Sınavı kişiliğinizi değerlendiren bir ölçü olarak görmeyin. Sınav yalnızca bilgilerinizi ölçen bir araçtır. Sizde sınavı bu şekilde değerlendirin.
- Üniversiteyi bir amaç değil, hayatta başarılı ve mutlu bir birey olmak için bir araç olarak görmelisiniz. Üniversiteyi sizin için tek kurtuluş yolu olarak görmekten vazgeçmelisiniz. Hayatın size neler getireceğini bilemezsiniz.
- Sınav için olumlu düşünün. ÖLÜM – KALIM savaşı haline getirmeyin.
Kaygı belki tamamen giderilmeyebilir ; ama zararlı olmayacak ölçülere çekilebilir. Kaygıyı azaltma yöntemlerinin hepsinin amacı, kaygıya neden olan etmenleri ortadan kaldırmak, böylece de kaygıyı gidermektir.
1- KAYGIYI ÖNCE ZİHNİNİZDE YENİN
- Kendinizi tanıyın; BİLİNÇALTINIZDA NELERİN OLDUĞUNU ÇÖZÜN. BİLİNÇALTINA YERLEŞEN HER DÜŞÜNCE BAŞARISIZLIĞA NEDEN OLAN ÖNEMLİ BİR ADIMDIR.
Düşünceler gayeleri doğurur, gayeler eyleme
dönüşür. Eylem alışkanlıkları oluşturur.
Alışkanlıklarda karakteri tayin ederek
kaderimizi oluşturur. (Tyron Edwars)
- Ø Olumlu düşünün;
İnsanların içinde hep 2 ses vardır.
1. Felaket tellallığı yapar ve olumsuzlukların sesi olur
2. İyi şeyleri söyler ve olumlu düşünür.
- Ø Kendinize güvenin;
Kendinizi başkaları ile kıyasladığınız zaman meydana gelen olumsuz düşüncelerden vazgeçin. "Arkadaşlarım benden daha fazla net çıkarıyorlar" gibi. Sınavı kazanan başarılı öğrencileri düşünerek, benim onlardan bir farkım yok, onlar gibi çalıştıktan sonra sizde kazanabilirsiniz. Böyle düşünün ve kendinize güvenin.
- Ø Olumsuz düşüncelerden korkmayın.
2- YAPTIKLARINIZLA KAYGIYI YENİN
- Ø Davranışlarınızla kaygıyı yenin.
3- BEDENSEL ETKİNLİKLERLE YENİN
1- Nefes egzersizi
2- fiziksel egzersiz
VE SINAVIN HER ŞEY OLMADIĞINA İNANIN...